سافت استارتر چیست؟

روشهای کاملاً متفاوتی برای راه اندازی موتور الکتریکی وجود دارد مانند روش Direct On Line (DOL) ، “ستاره-دلتا”، “ترانسفورماتور خودکار” (Auto Transformer) ، “مقاومت اولیه” (Primary Resistor) یا استفاده از دستگاه‌هایی همچون “VFD” یا “Soft Starter”.

هر روش کاربرد ها و مزایای خاص خود را دارد. شرکت سنابرق توان که فروشنده اینورتر ایرانی می باشد، قصد دارد در این مقاله به زبان ساده، درمورد روش سافت استارتر ” Soft Starter ”  با شما بحث و گفت و گو کند.

مقدمات سافت استارتر

از آنجا که موتورهای الکتریکی در هنگام شتاب گیری تا رسیدن به سرعت نامی، مقدار جریان زیادی می کشند،  می توان برای محدود کردن افزایش ناگهانی جریان، موسوم به “جریان هجومی یا به اصطلاح inrush current”، از روش سافت استارتر استفاده کرد که در نتیجه مرحله شروع به کار تدریجی، ایمن تر و نرم‌تر خواهد بود.

سافت استارتر، موتور الکتریکی شما را از آسیب های احتمالی محافظت می کند و علاوه بر آن باعث افزایش طول عمر موتور الکتریکی و کل سیستم، با کاهش گرمایش ناشی از شروع / توقف مکرر ، کاهش فشارهای مکانیکی روی موتور و شافت و تنشهای الکترودینامیکی روی کابلهای برق می شود.

جریان هجومی (Inrush current) زیاد، فشار زیادی بر روی سیستم تأمین برق وارد می کند و این منجر به هزینه اضافی می شود.
سافت استارتر معمولاً در کاربردهای صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد که اینرسی بار بالا و جریان ورودی اولیه زیادی نیاز دارد.

کاربرد سافت استارتر چیست؟

سافت استارتر ها در بسیاری از صنایع به کار برده می شوند و برای موتور هایی مناسب تر هستند که با سرعتی ثابت کار می کنند. در ادامه این قسمت از مقاله قصد داریم تا به برخی از کاربردهای سافت استارتر بپردازیم و آن ها را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم تا شما عزیزان با این محصول ممتاز بیشتر آشنا شوید.

1 سیستم جمع آوری غبار

یکی از این کاربردها  Air Scrubber  یا سیستم جمع آوری گرد و غبار است. در داخل این دستگاه ها پروانه‌های بزرگی تعبیه شده است.
در این مورد مدتی زمان لازم است تا پروانه به حرکت درآید اما به محض اینکه پروانه به سرعت مناسب برسد بار جریان و گشتاور در موتور کاهش می یابد.
در این سیستم هر پروانه هوا را به سمت فیلترهای جمع کننده‌ی ذرات گرد و غبار می کشد. سپس هوای تمیز به کارخانه منتقل می شود.

2 سیستم آبرسانی

یکی دیگر از کاربردهای عالی سافت استارتر، سیستم آبرسانی است. درصورتی که در یک فرایند از پمپ استفاده شود، باید به آرامی سرعت بگیرد. درغیر اینصورت، باعث افزایش ناگهانی فشار در سیستم آبرسانی خواهد شد که می تواند منجر به شرایط خطرناک شود.

3 سیستم جابجایی اشیای سنگین (نوار نقاله)

توان سیستم نوار نقاله که بارهای سنگین را جابجا می کند نیز می تواند با استفاده از یک سافت استارتر به حداکثر برسد.
یک سافت استارتر در پنل کنترل قرار می گیرد و ورودی سافت استارتر به سه فاز وصل می شود و سپس از طریق خروجی سافت استارتر، سه فاز به موتور وصل می شود.

مزایای سافت استارتر

سافت استارتر ها مزایای بسیاری دارند. به همین علت است که در بسیاری از صنایع از این محصول پر کاربرد استفاده می شود. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا به بیان برخی از مزیت های سافت استارتر ها پرداخته و هر یک را مورد بررسی قرار دهیم.

1_ سافت استارتر برعکس استارت معمولی موتور موجب افزایش تدریجی ولتاژ و سرعت آن می شود که یک راه اندازی بسیار روان را منجر می شود. توجه داشته باشید که فشار مکانیکی یا جرقه ای در این روش وجود ندارد که این خود مزیتی به حساب می آید؛ زیرا فشار مکانیکی موجب آسیب دیدگی به موتور می شود.

2_ یکی از مزیت‌های دیگر سافت استارتر ها این است که این دستگاه ترمز و شتاب کاملاً قابل تنظیم موتور را فراهم می کند.

3_ کنترل تغییرات ناگهانی توان جریان هجومی بزرگی را که در داخل موتور برقرار می شود محدود کرده و مانع افزایش ناگهانی توان آن می‌شود.

4_  در بعضی موارد در زمان کمی موتور را چند بار باید راه اندازی و متوقف کرد. سافت استارتر دور راه اندازی یک موتور را در مدت زمان معینی افزایش می دهند.

5_ افزایش گرمای بیش از حد موتور مشکل بسیار جدی است که با وجود سافت استارتر با مقدار کمی جریان موتور مانع گرم شدن بیش از حد آن می شود.

6_ یکی از مزیت‌های دیگر سافت استارتر این است که موجب افزایش عمر موتور می شوند که این امر به علت عملکرد نرم و عدم وجود فشار مکانیکی و الکتریکی بر روی موتور می باشد.

انواع سافت استارتر

همان طور که پیش از این گفتیم سافت استارترها به عنوان یکی از وسایل برقی محسوب می شوند که طرفداران بسیاری دارند. به همین علت شرکت های مختلفی در زمینه ساخت انواع استارترها فعالیت می کنند. ما در این قسمت از مقاله قصد داریم با انواع ساختار ها آشنا شده و به نقد و بررسی هر یک از آن ها بپردازیم تا شما عزیزان با این محصول منحصر به فرد بیشتر آشنا شوید.

1_ مقاومت اولیه این واحد که بسیار ساده می باشد یکی از نخستین انواع سافت استارتر محسوب می شود که در این نوع سافت استارت مقاومت های مختلفی موجود است. این مقاومت ها در برابر جریان های مختلف مقاوم هستند.

2_ این روش یکی از موثرترین روش‌های شروع نرم می باشد که در آن از مقاومت اولیه ترسیم شده که جریان شروع از خط باید به حداقل برسد. در ترانسفورماتور خودکار به جای این که از مقاومت استفاده شود از شیرهای روی سیم پیچ ترانسفورماتور جهت کنترل ورودی انرژی به موتور استفاده می شود.

3_ وای دلتا برای موتوری که نقاط اتصال به هر سه سیم پیچ را داشته باشد مناسب است. این نوع سافت استارتر ها به علت این که مانند شکل ۷ هستند این نام را دارند.

نحوه نصب و سیم بندی سافت استارتر

در این قسمت از مقاله نحوه نصب و سیم بندی سافت استارتر و روش راه اندازی آن را بررسی می کنیم. پیش از این کار باید گفت که این وسیله را از نظر مدار قدرت می توان به دو نوع خطی یا فازی یا داخل مثلث نصب کرد. روش نرمال صورت خطی می باشد و همه سافت استارتر ها نمی توانند به صورت فازی یا داخل مثلث نصت شوند.

از یک سو نصب به صورت داخل مثلث موجب از کار افتادن برخی از امکانات مثل ترمزهای جریان مستقیم می شوند. پس در نتیجه نخست باید نوع راه اندازی با توقف را مشخص کرده و بر اساس آن به تهیه سافت استارتر با قابلیت نصب فازی یا داخل مثلث اقدام کرد.

اتصال خطی سافت استارتر

این روش پر کاربرد ترین و ساده ترین نوع اتصال سافت استارتر در صنعت محسوب می شود. در این حالت تمامی دستگاه ها مانند کنتاکتور اصلی یا بالادست سیستم اضافه بار مجزا و این وسیله به صورت سری قرار می گیرند و هر سه فاز از آن ها عبور خواهد کرد.

وقتی که سافت استارتر به بای پس مجهز باشد و این بای پس خارجی باشد این کنتاکتور به طور موازی با دستگاه نصب می شود. توجه داشته باشید که در این حالت همه تجهیزات باید توانایی عبور جریان نامی الکتروموتور را داشته باشند.

اتصال داخل مثلث یا اتصال فازی این دستگاه

این نوع اتصال با نام های متفاوتی مثل داخل مثلث اتصال فازی نیز شناخته می شود. در این اتصال ممکن است با سافت استارتر در مدار داخل مثلث قرار بگیرد و به سادگی جایگزین مدار ستاره مثلث شود. وقتی دستگاه این گونه نصب شود تنها جریان فازی ۵۸ درصد جریان نامی الکتروموتور از آن عبور می کند.

به بیان دیگر با این نوع اتصال می‌توان از تجهیزات با آمپراژ پایین تر استفاده کرد و از این طریق هزینه ها را تا حد زیادی کاهش داد. به طور مثال اگر جریان نامی موتور ۱۰۰ آمپر باشد می توان از سافت استارتر و کنتاکتور با جریان ۵۸ آمپر کمک گرفت. در آخر باید گفت که توجه داشته باشید که برای اتصال داخل مثلث این دستگاه و الکتروموتور باید بتوانند به صورت دائم به شکل مثلث کار کنند.

نقش سافت استارتر در آسانسور چیست؟

یکی از کاربرد های این وسیله به کارگیری آن در آسانسور ها می باشد. امروزه به علت پر کاربرد بودن و قیمت مناسب سافت استارتر ها از آن ها در انواع آسانسور ها و در اماکن مختلف استفاده می کنند. در آسانسورهای هیدرولیک به علت نبود کادر وزنه و این که سیستم جک هیدرولیکی باید تمام کابین و مسافران را جا به جا کند؛ به موتورهای قوی تری نیاز است.

در این آسانسورها یک موتور سه فاز واقع در روغن به علاوه یک شیر الکتریکی مخصوص که با آن پاور یونیت می‌گویند باید فشار روغن را برای جک هیدرولیک تامین کند. برای راه اندازی موتور به علت وجود موتور های قوی تر در صورت استفاده از سافت استارتر به هزینه بالاتری نیاز است. اما کاربرد آن ها نسبت به سایر محصولات مشابه بسیار بهتر بوده و امروزه از این محصول در آسانسور ها استفاده بسیاری می‌شود.

مقاله پیشنهادی: اینورتر موتور الکتریکی