موتور گیرلس آسانسور چیست و چه مشخصاتی دارد؟

برای انتقال افراد و بار بین طبقات در همه ساختمان‌های بلند از آسانسورها استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها با استفاده از یک موتور الکتریکی کار می‌کنند. موتورهای آسانسور به دو دسته اصلی موتور گیربکس دار و موتور گیرلس تقسیم‌بندی می‌شوند. موتورهای گیربکس دار همان‌طور که از نامشان پیداست دارای جعبه‌دنده هستند. نیرویی که موتور تولید می‌کند توسط میله‌ای به جعبه‌دنده منتقل شده و سپس طناب، با کمک این نیرو به حرکت درمی‌آید و کابین بالا و پایین می‌شود.

اما موتورهای گیرلس که در دهه 1980 و برای بهبود نواقص موتورهای گیربکسی ارائه شدند فاقد گیربکس و جعبه‌دنده هستند. موتورهای گیرلس از نوع AC یا دارای اینورتر هستند به همین دلیل فرکانس و ولتاژ آنها به خوبی کنترل شده و برخلاف آسانسورهای گیربکسی که کابین آنها با تکانه همراه است، عملکرد آسانسور گیرلس بهتر و روان‌تر انجام می‌شود. این موتورها آهن‌ربای دائمی دارند که باعث بهبود عملکرد آنها می‌شود. پس در ادامه با بزرگترین تولید کننده اینورتر در کشور همراه باشید.

چگونگی کار موتور گیرلس

موتورهای گیرلس از نظر عملکرد در دو دسته کلی قرار می‌گیرند:

1_ موتورهای گیرلس درامی یا بشکه‌ای که می‌توان ویژگی‌های زیر را برای آنها بیان کرد:

• در این موتورها، روتور در داخل آسانسور است.
• آنها ابعاد کوچک و قیمت نسبتاً کمی دارند.
• نیازی به فن خنک‌کننده ندارند.
• قابلیت نصب در چاه و موتورخانه را هم دارند.
• می‌توانند توسط تابلو فرمان آسانسور کنترل شوند.

2_ موتورهای گیرلس تخت یا دیسکی که دارای ویژگی‌های زیر هستند:

• در این موتورها روتور به‌صورت بیرونی قرار دارد.
• ابعاد کوچکی دارند.
• حرکت آنها نرم و روان ولی با سرعت بالاست.
• می‌توان آنها را در موتورخانه یا چاه آسانسور نصب کرد.
• قابلیت نصب در کناره چاه مثلاً اتصال به ریل‌ها را هم دارند.
• در برابر ضربه و پاراشوت‌های کابین در هنگام انتقال بین طبقات مقاوم است.
• می‌تواند توسط تابلو فرمان کنترل شود.
• نیازی به فن خنک‌کننده ندارد.

اجزای موتور گیرلس آسانسور

موتور گیرلس از اجزای زیر تشکیل شده است:

1. انکودر
2. فلانژ
3. ترمز
4. یاتاقان
5. روتور و مگنت
6. جعبه ترمینال بدنه
7. محافظ خروج سیم بکسل‌ها
8. شفت
9. یاتاقان
10. براکت
11. فلکه کششی
12. ورقه استاتور با سیم‌پیچی

مزایا و معایب موتور گیرلس

موتور گیرلس به دلیل مزایای زیادی که نسبت به سایر موتورهای آسانسور و بخصوص موتورهای گیربکسی دارد هر روز با استقبال بیشتری مواجه می‌شود که در ادامه نمونه‌هایی از این مزیت‌ها را بیان کرده‌ایم:

1_ بازده آن حدود 98 درصد است یعنی تقریباً همه نیرویی که موتور تولید می‌کند صرف حرکت کابین می‌شود.

2_ موتور داغ نمی‌کند بنابراین برای آسانسورهایی که بار ترافیکی بالایی دارند مناسب است.

3_ بازده الکتریکی آن بیشتر است و مصرف برق کمتری در مقایسه با موتورهای گیربکسی و هیدرولیکی دارد.

4_ ابعاد آن کوچک است و نیازی به موتورخانه ندارد.

5_ نسبت به موتورهای گیربکسی نیاز کمتری به تعمیرات و نگهداری پیدا می‌کند.

6_ حرکت آن نرم‌تر است و مثل آسانسورهای گیربکسی شاهد تکان و ضربه در کابین نیستیم.

7_ استفاده از آنها ما را از فلایول، چرخ‌دنده، روغن، بلبرینگ و کوپلینگ بی‌نیاز می‌کند.

8_ در حین کار، سروصدای کمتری تولید می‌کند.

معایب موتورهای گیرلسی در مقایسه با انواع دیگر موتورها کمتر است اما در ادامه مهم‌ترین موارد را بیان کرده‌ایم:

1_ هزینه بالایی دارد.

2_ قیمت آن نسبت به سایر موتورهای آسانسور مثلاً گیربکسی، بالاتر است.

3_ فناوری پیچیده آن باعث می‌شود متخصصان کمی بر آن مسلط باشند.

4_ معمولا برای ساختمان‌های چهار طبقه به بالا استفاده می‌شود.

5_ سرعت انتقال کابین در آن، کمتر از موتورهای گیرلسی است.

6_ در محیط‌هایی که ذرات زیادی وجود دارد بهتر است به کار گرفته نشوند.

7_ نیاز به سنسور تعیین موقعیت روتور (انکدر) دارد.

طراحی موتور گیرلس آسانسور

در طراحی موتورهای گیرلس از پنج قطعه اصلی زیر استفاده می‌شود:

• چرخ‌دنده و ماردون
• بلبرینگ دور بالا
• فلایول
• کوپلینگ
• روغن موتور

فلایویل چرخ فلزی بزرگی است که به موتور آسانسور وصل می‌شود و کار آن کاهش تکان‌های کابین آسانسور در هنگام حرکت و ایستادن است. در حقیقت این قطعه، ضربات را جذب می‌کند. وجود این قطعه در آسانسورهای گیربکسی نیز الزامی است. موتورهای گیرلس را از نظر ولتاژ و فرکانس به دسته‌های زیر تقسیم می‌کنند:

• موتور DC با ولتاژ متغیر
• موتور AC با ولتاژ و فرکانس متغیر
• موتور AC با آهنربای دائمی

هر طراحی ویژگی خاصی در کیفیت حرکت و توقف آسانسور دارد. برای انتخاب طراحی مناسب آسانسور می‌بایستی از کاربرد آن، ترافیک باری آن، ارتفاع آسانسور، نوع سیستم سیم بکسل، قطر فلکه کششی و محل وزنه تعادل که در بغل باشد یا پشت، توجه کرد.

روش نصب موتور گیرلس آسانسور

همان‌طور که گفتیم در اکثر آسانسورهای گیرلس از درایو استفاده می‌شود که وظیفه آن تبدیل برق سه فاز AC به DC است. نصب و راه‌اندازی موتور گیرلس با ولتاژ و فرکانس متغیر به سه صورت زیر است:

• 3VF
• VVF
• V3F

برق dc که درایو تولید کرده به موتور گیرلس آسانسور وارد می‌شود و موتور به دو شکل حرکت با نصف ظرفیت به سمت پایین یا حرکت با کمتر از نصف جمعیت به سمت بالا، برق تولید می‌کند.

این برق تولیدی، ناخواسته است و باید بکار گرفته شود تا به موتور آسیب نزند. به همین دلیل است سیستم مقاومت ترمز برای جلوگیری از آسیب به مبدل استفاده می‌شود تا برق تولیدشده را به حرارت تبدیل کند. در ساختمان‌هایی که ارتفاع خیلی زیادی دارند میزان این برق تولیدی آن‌قدر بالاست که می‌توان آن را به شبکه برق برگرداند. اما در هنگام استفاده از سیستم درایو برای آسانسور باید به چند نکته توجه داشت:

1. درایو نباید در معرض گردوخاک یا آب قرار بگیرد.
2. همیشه باید به‌صورت عمودی نصب شود.
3. حرارت زیادی تولید می‌کند و نباید نزدیک سایر دستگاه‌ها باشد.
4. برق ورودی به ساختمان باید با نیاز درایو همخوانی داشته باشد.
5. توان درایو و موتور آسانسور باید متناسب باشد.
6. تجهیزات انتقال قدرت، همواره بازبینی شوند تا مستحکم و ثابت باشند.

در این موتور سیستم ترمز به شکل جمع شونده خارجی است که دو نوع کفشک دارند که می‌بایستی نسبت به ساییدگی، مقاومت خوبی داشته باشند و درعین‌حال قابلیت ارتجاع، مقاومت گرمایی و حرکتی خوبی داشته باشند. این ترمزها طوری عمل می‌کنند که قبل از باز شدن پاراشوت یا چتر نجات خود، کابین آسانسور متوقف شود. ترمزها باید بتوانند در هر شرایط بد آب و هوایی مثلاً شرایط مرطوب به خوبی کار کنند.